(લેખ-૧૧) સુખ અને દુખ....
સુખ અને દુખ આ બન્ને વસ્તુ દરેક્ના જીવનમાં સમાયેલુ હોય છે .દરેક મનુષ્યના જીવનમાં સુખ અને દુખ બંન્ને આવે છે .આપણી સામે જે પરિસ્થિતી આવે અને તે પરિસ્થિતી આપણા મનને ગમે નહી ,આપણા દિલને ગમે નહી એટ્લા સમય પુરતુ તે પરિસ્થિતી આપણને અનુકુળ ન આવે , જીન્દગી ઉદાસ થઈ જાય ,જીવન નીરસ લાગે આ પરિસ્થિતીને દુખ કહે છે .ખરેખરતો જીવનમાં દુખ આવ્યુ જ નથી ,દુખ આવ્યુ છે માણસના મનમાં અને દિલમાં .હવે આજ પરિસ્થિતીને જીવનમાં તેનો સામનો કરીને શાન્તિથી વિચારીને તેને જરા પણ મનમાં લીધા વીના આરામથી રહીયે તો મન ઉપર તેમજ દિલ ઉપર જરાય બોજો રહેતો નથી ,હળવાશ આવી જાય તો પછી એ દુખ છે જ નહી .
હવે બીજી રીતે જોઈએ તો આપણા જીવનમાં જે પરિસ્થિતી આવે અને આ સમયે આપણુ મન, આપણુ દિલ એક્દમ ખુશ હોય ,જીન્દગી આનંદમય લાગે, આજુબાજુના વાતાવરણમાં પણ ખુશીનો અનુભવ થાય ત્યારે આ પરિસ્થિતીને સુખ કહેવાય છે . એટ્લે સુખ અને દુખ એતો મનનો ભ્રમ છે. દરેક વ્યક્તિના ઉપર આધાર છે કે ગમે તેવી પરિસ્થિતીમાં તે કેવી રીતે રહે છે ,એટ્લે આપણે પોતેજ આપણા મન અને આપણા દિલમાં ,આપણા જીવનમાં સુખ દુખ ઉભા કરીયે છીયે . અગર આપણને સુખ દુખનો હર્ષ શોક થાય તો સુખ દુખ તો આપણા કર્મનુ ફ્ળ છે .એટ્લે સુખ દુખનો હર્ષ શોક કરવાનો ન હોય.
હવે બીજી રીતે જોઈએ તો આપણા જીવનમાં જે પરિસ્થિતી આવે અને આ સમયે આપણુ મન, આપણુ દિલ એક્દમ ખુશ હોય ,જીન્દગી આનંદમય લાગે, આજુબાજુના વાતાવરણમાં પણ ખુશીનો અનુભવ થાય ત્યારે આ પરિસ્થિતીને સુખ કહેવાય છે . એટ્લે સુખ અને દુખ એતો મનનો ભ્રમ છે. દરેક વ્યક્તિના ઉપર આધાર છે કે ગમે તેવી પરિસ્થિતીમાં તે કેવી રીતે રહે છે ,એટ્લે આપણે પોતેજ આપણા મન અને આપણા દિલમાં ,આપણા જીવનમાં સુખ દુખ ઉભા કરીયે છીયે . અગર આપણને સુખ દુખનો હર્ષ શોક થાય તો સુખ દુખ તો આપણા કર્મનુ ફ્ળ છે .એટ્લે સુખ દુખનો હર્ષ શોક કરવાનો ન હોય.
(લેખ-૧૨) તણાવથી ડરો નહીં
તણાવથી આપણા જીવન પર નકારાત્મક અસર થતી હોય છે તેનાથી બચવા તેનો સામનો કરવો જરૃરી છે, કારણ કે તેનાથી ભાગવાના કારણે સંતાપ વધે છે અને આવી ચિંતા કે તાણ કાયમી રીતે અસર કરે. તણાવ કેમ પેદા થાય છે તેનાં કારણો જાણો, તેનું મૂળ જાણો. એક વાર તે જાણ્યા બાદ તમે તેને દૂર કરવા, સમાધાન શોધવા પ્રયત્ન કરશો અને તે રીતે તમે ચિંતા કે તણાવમાંથી બહાર આવી શકશો. કોઇ પણ સમસ્યા કે પરિસ્થિતિનો ઉકેલ છે, નિરાકરણ છે.
તાણ આપણા મગજમાં થતી પ્રક્રિયા છે જેના પરિણામે એંગ્ઝાઇટિ, ડર, બીક, ગ્લાની અને મન પર એક પ્રકારનો ભાર પેદા કરે છે. તણાવ એટલે કોઇ પણ સ્થિતિનો સામનો કરવાની મગજની અસમર્થતા. જ્યારે આપણું મન કે મગજ કોઇ એક સ્થિતિનો સામનો કરવા ના પાડતું હોય ત્યારે શરીર પર એક નકારાત્મક પરિસ્થિતિ પેદા થતી હોય છે અને મન પર બોજ અને પીડા વધતાં જ રહે છે, આવેગો ઊભા જ રહે છે. તેનું કદી શમન થતું નથી. પરિણામે મગજની સ્થિતિ બગડતા શારીરિક સમસ્યાઓ પેદા થાય.
તણાવની સ્થિતિ પર કાબૂ ના કરો તો સ્વાસ્થ્યને લગતી બીમારીઓ જેવી કે શ્વાસ ચડવો, કબજિયાત રહેવી, ડાયેરિયા થવો, મનમાં ઉચાટ રહેવો તેના કારણે પીડિત પોતાની વાતને સામેવાળાને બરાબર સમજાવી શકતો નથી. તેની યાદશક્તિ નબળી પડે છે. દરેક વ્યક્તિની શમન કરવાની ક્ષમતા જુદી જુદી હોય છે, જુદી જુદી પરિસ્થિતિમાં, જુદાં જુદાં સ્થળોએ દરેકની ક્ષમતા અલગ પડે છે. તેમ છતાંય તેને ત્રણ ભાગમાં વહેંચી શકાય.
૧. આસપાસની વ્યક્તિ, લોકો ઇમોશનલ વર્તન દ્વારા તણાવગ્રસ્ત બનવા મજબૂર કરે છે.
૨. બહાર બનતી કેટલીક ઘટનાઓ કે પ્રસંગો કે જેના કારણે વ્યક્તિ શારીરિક રીતે તણાવગ્રસ્ત બને છે.
૩. જીવનશૈલીની સાથે સંકળાયેલ મુદ્દાઓ, માનસિક અને મનોવૈજ્ઞાનિક રીતે દબાણ કરવા મજબૂર કરે છે.
ઉપાયોઃ-
તાણ આપણા મગજમાં થતી પ્રક્રિયા છે જેના પરિણામે એંગ્ઝાઇટિ, ડર, બીક, ગ્લાની અને મન પર એક પ્રકારનો ભાર પેદા કરે છે. તણાવ એટલે કોઇ પણ સ્થિતિનો સામનો કરવાની મગજની અસમર્થતા. જ્યારે આપણું મન કે મગજ કોઇ એક સ્થિતિનો સામનો કરવા ના પાડતું હોય ત્યારે શરીર પર એક નકારાત્મક પરિસ્થિતિ પેદા થતી હોય છે અને મન પર બોજ અને પીડા વધતાં જ રહે છે, આવેગો ઊભા જ રહે છે. તેનું કદી શમન થતું નથી. પરિણામે મગજની સ્થિતિ બગડતા શારીરિક સમસ્યાઓ પેદા થાય.
તણાવની સ્થિતિ પર કાબૂ ના કરો તો સ્વાસ્થ્યને લગતી બીમારીઓ જેવી કે શ્વાસ ચડવો, કબજિયાત રહેવી, ડાયેરિયા થવો, મનમાં ઉચાટ રહેવો તેના કારણે પીડિત પોતાની વાતને સામેવાળાને બરાબર સમજાવી શકતો નથી. તેની યાદશક્તિ નબળી પડે છે. દરેક વ્યક્તિની શમન કરવાની ક્ષમતા જુદી જુદી હોય છે, જુદી જુદી પરિસ્થિતિમાં, જુદાં જુદાં સ્થળોએ દરેકની ક્ષમતા અલગ પડે છે. તેમ છતાંય તેને ત્રણ ભાગમાં વહેંચી શકાય.
૧. આસપાસની વ્યક્તિ, લોકો ઇમોશનલ વર્તન દ્વારા તણાવગ્રસ્ત બનવા મજબૂર કરે છે.
૨. બહાર બનતી કેટલીક ઘટનાઓ કે પ્રસંગો કે જેના કારણે વ્યક્તિ શારીરિક રીતે તણાવગ્રસ્ત બને છે.
૩. જીવનશૈલીની સાથે સંકળાયેલ મુદ્દાઓ, માનસિક અને મનોવૈજ્ઞાનિક રીતે દબાણ કરવા મજબૂર કરે છે.
ઉપાયોઃ-
- તણાવ ગમે તે પરિસ્થિતિનો હોય તો પણ તેને દૂર કરવો જોઇએ. તણાવનાં કારણો જાણી તેને દૂર કરી શકાય.
- થાકેલા શરીરને માનસિક અને શારીરિક આરામની જરૃર પડે છે પણ તેની સાથે તે સમયસર મળે તો જ તણાવ ઘટે. શારીરિક કે માનસિક પરિશ્રમ બાદ આરામ કરવાની ટેવ પાડો.
- જે ઘટનાઓ કે હાલત તણાવ પેદા કરવા મજબૂર કરે છે તેવી ઘટનાઓ કે હાલત ફરીથી બને નહીં તેની કાળજી રાખો. આવી ઘટનાઓ પ્રત્યે ઓછું ધ્યાન કે લક્ષ આપો.
- નકારાત્મક વિચારો પ્રવેશવા ન દો. હંમેશા હકારાત્મક વિચારો જ રાખવા.
- શરીર અને મનને રિલેક્સ કરે તેવી કસરતો અને પ્રાણાયામ કરવા. ઊંડા શ્વાસ લેવા.
- સકારાત્મક વિચારો પેદા કરે તેવાં જ પુસ્તકો વાંચવાં, સકારાત્મક વિચારો પેદા થાય તેવું વાતાવરણ તૈયાર કરો. જેથી આત્મવિશ્વાસમાં વધારો થાય.
(લેખ-૧૩) આકર્ષણનો સિધ્ધાંત
ધ સીક્રેટ આકર્ષણનાં સિધ્ધાંત પર આધારિત છે. વિશ્વ અસીમ છે. એ તમારી દરેક ઈચ્છા પૂર્ણ કરવામાં સક્ષમ છે. તમારે ફક્ત ત્રણ જ વાતો પર ધ્યાન આપવાનુ છે.
૧. માંગણી :: જે પણ તમારી ઈચ્છા હોય્ એની ખુલ્લા દિલથી માંગણી કરો.
૨. વિશ્વાસ :: વિશ્વાસ કરો કે તમારી ઈચ્છિત વસ્તુ તમને મળી ગઈ છે, કારણ કે જ્યારે તમે તમારી ઈચ્છા વ્યક્ત કરો છો તે જ સમયે એ વસ્તુ અજ્ઞાતમાં સ્થપિત થઈ જાય છે. એટલે કે અજાણી જગ્યામાં મુકેલી હોય છે. હવે તમારે એને લેવાની જ બાકી રહે છે.
૩. સ્વીકારવું {લઈલો} :: વિચાર કરો કે એ વસ્તુ તમને મળી ગઈ છે તો તમે કેવી રીતે વ્યવહાર કરશો એ અગત્યનું છે. તમે એવી રીતે તમારો વ્યવહાર બદલી નાંખો.
આ પુસ્તક બીજી બે બાબતઓ પર આપણને વિચાર કરવા કહે છે.
૧. જો તમને તમારી ઈચ્છિત વસ્તુ મળી જાય તો તમે ખુશ થશોને? એવી જ રીતે તમારે હંમેશા ખુશ રહેવાનું છે. અને
લોકોને ખુશી વહેંચવાની છે.
૨. વિશ્વ કે વિશ્વની કોઈપણ વ્યક્તિ તમને કંઈક પણ આપે તો એના આભાર માનવો. આભાર પ્રકટ કરવા માટે અંગ્રેજી
ધ સિક્રેટ
આ સિદ્ધાંત છે ‘લો ઓફ એટ્રેકશન’ (આકર્ષણનો નિયમ). બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો આપણી જીવન પદ્ધતિ આપણા વિચારો પર નિર્ભર કરે છે. હકારાત્મક વિચારો સફળતા અપાવે છે, જયારે નકારાત્મક વિચારો મુશ્કેલ પરિસ્થિતિઓ ઊભી કરે છે. વિચારોને અનુરૂપ સ્થિતિઓ અને ઊર્જાઓનું નિર્માણ થતું હોય છે જેનું મુખ્ય કારણ આકર્ષણનો સિદ્ધાંત છે. આપણે જે પ્રકારનું જીવન વ્યતિત કરીએ છીએ તેના માટે આપણે પોતે જવાબદાર છીએ.
જીવનમાં કંઇ પણ પામવું હોય તો પ્રથમ પગલું છે આપણા ઘ્યેયમાં શ્રદ્ધા અને વિશ્વાસ. જો માર્ગ સાચો હશે તો દૂરના ભવિષ્યની ચિંતા કરવાની જરૂર નહીં પડે. વિચારોમાં ચુંબકિય શકિત છે, માટે જ એમને અનુરૂપ સ્થિતિઓ સર્જાતી જાય છે. તબીબી ક્ષેત્રમાં એવા દાખલા છે. જયાં આત્મવિશ્વાસના આધારે દરદી સાજો થાય છે. અહીં પણ આકર્ષણનો નિયમ કામ કરે છે. આ આપણી ગૂઢ શકિત છે જેને આપણે જાણતા નથી. સફળતાનું આ રહસ્ય (સિક્રેટ) જાણનાર વ્યકિત પોતાના જીવનની ગતિ કેવળ હકારાત્મક વિચારો દ્વારા બદલી શકે છે.
આ પુસ્તકમાં વિચારોની શકિત પર ભાર મુકાયો છે. ઘ્યેય પાકો હોય અને વિચારશૈલી સાચી હોય તો મુશ્કેલ કામને પણ પાર પાડી શકાય છે. લેખિકાએ સફળ થયેલા લોકોના દાખલા આપી આ વાત સમજાવવાની કોશિશ કરી છે. વાસ્તવિક જીવનમાં આકર્ષણના આ નિયમને કેટલો લાગુ પાડી શકાય તે દરેક વ્યકિત પોતાના પ્રયાસ પર નિર્ભર કરે છે.
સામાન્ય સંજોગોમાં આપણે જીવનમાં શું ખૂટે છે તેનો વધારે વિચાર કરતા હોઇએ છીએ, પણ જે મળ્યું છે તેના માટે કોઇનો આભાર નથી માનતા. જે નથી તેની ફરિયાદ કરતા રહેવાથી નકારાત્મક ઊર્જા સર્જાય છે અને આપણા માર્ગમાં અવરોધો ઊભાં થયા કરે છે. આપણને જે મળ્યું છે તેનો આભાર માની હકારાત્મક વાતાવરણ ઊભું કરીશું તો આપણી બીજી ઇરછાઓને પૂરી કરવામાં મદદ મળશે. આકર્ષણના નિયમો પ્રમાણે આપણી વર્તણૂક દ્વારા જ આપણે પોતાના ભવિષ્યને આકાર આપી શકવાની શકિત ધરાવીએ છીએ. આ રહસ્ય (સિક્રેટ) જે પામી શકયો છે તે જીવનમાં સફળ થયા છે.................
જીવનમાં ખુશી, પ્રેમ, સ્વાસ્થ્ય અને નાણાનું ‘સિક્રેટ’
દરેક વ્યકિત પોતાની જીવનને અસીમિત ખુશી, પ્રેમ, સ્વાસ્થ્ય અને નાણાંથી ભરવા માંગે છે, પરંતુ બહુ ઓછા લોકો એવા હશે જેમના ખોળામાં આ તમામ વસ્તુઓ એક સાથે આવી હોય. તેમનું રહસ્ય તે સિદ્ધાતમાં છે, જેના પર બ્રહ્માંડ કામ કરે છે અને તેને સ્વીકારીને જ માણસ પણ પોતાની ઇરિછત વસ્તુ મેળવી શકે છે.
૧. માંગણી :: જે પણ તમારી ઈચ્છા હોય્ એની ખુલ્લા દિલથી માંગણી કરો.
૨. વિશ્વાસ :: વિશ્વાસ કરો કે તમારી ઈચ્છિત વસ્તુ તમને મળી ગઈ છે, કારણ કે જ્યારે તમે તમારી ઈચ્છા વ્યક્ત કરો છો તે જ સમયે એ વસ્તુ અજ્ઞાતમાં સ્થપિત થઈ જાય છે. એટલે કે અજાણી જગ્યામાં મુકેલી હોય છે. હવે તમારે એને લેવાની જ બાકી રહે છે.
૩. સ્વીકારવું {લઈલો} :: વિચાર કરો કે એ વસ્તુ તમને મળી ગઈ છે તો તમે કેવી રીતે વ્યવહાર કરશો એ અગત્યનું છે. તમે એવી રીતે તમારો વ્યવહાર બદલી નાંખો.
આ પુસ્તક બીજી બે બાબતઓ પર આપણને વિચાર કરવા કહે છે.
૧. જો તમને તમારી ઈચ્છિત વસ્તુ મળી જાય તો તમે ખુશ થશોને? એવી જ રીતે તમારે હંમેશા ખુશ રહેવાનું છે. અને
લોકોને ખુશી વહેંચવાની છે.
૨. વિશ્વ કે વિશ્વની કોઈપણ વ્યક્તિ તમને કંઈક પણ આપે તો એના આભાર માનવો. આભાર પ્રકટ કરવા માટે અંગ્રેજી
ધ સિક્રેટ
આ સિદ્ધાંત છે ‘લો ઓફ એટ્રેકશન’ (આકર્ષણનો નિયમ). બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો આપણી જીવન પદ્ધતિ આપણા વિચારો પર નિર્ભર કરે છે. હકારાત્મક વિચારો સફળતા અપાવે છે, જયારે નકારાત્મક વિચારો મુશ્કેલ પરિસ્થિતિઓ ઊભી કરે છે. વિચારોને અનુરૂપ સ્થિતિઓ અને ઊર્જાઓનું નિર્માણ થતું હોય છે જેનું મુખ્ય કારણ આકર્ષણનો સિદ્ધાંત છે. આપણે જે પ્રકારનું જીવન વ્યતિત કરીએ છીએ તેના માટે આપણે પોતે જવાબદાર છીએ.
જીવનમાં કંઇ પણ પામવું હોય તો પ્રથમ પગલું છે આપણા ઘ્યેયમાં શ્રદ્ધા અને વિશ્વાસ. જો માર્ગ સાચો હશે તો દૂરના ભવિષ્યની ચિંતા કરવાની જરૂર નહીં પડે. વિચારોમાં ચુંબકિય શકિત છે, માટે જ એમને અનુરૂપ સ્થિતિઓ સર્જાતી જાય છે. તબીબી ક્ષેત્રમાં એવા દાખલા છે. જયાં આત્મવિશ્વાસના આધારે દરદી સાજો થાય છે. અહીં પણ આકર્ષણનો નિયમ કામ કરે છે. આ આપણી ગૂઢ શકિત છે જેને આપણે જાણતા નથી. સફળતાનું આ રહસ્ય (સિક્રેટ) જાણનાર વ્યકિત પોતાના જીવનની ગતિ કેવળ હકારાત્મક વિચારો દ્વારા બદલી શકે છે.
આ પુસ્તકમાં વિચારોની શકિત પર ભાર મુકાયો છે. ઘ્યેય પાકો હોય અને વિચારશૈલી સાચી હોય તો મુશ્કેલ કામને પણ પાર પાડી શકાય છે. લેખિકાએ સફળ થયેલા લોકોના દાખલા આપી આ વાત સમજાવવાની કોશિશ કરી છે. વાસ્તવિક જીવનમાં આકર્ષણના આ નિયમને કેટલો લાગુ પાડી શકાય તે દરેક વ્યકિત પોતાના પ્રયાસ પર નિર્ભર કરે છે.
સામાન્ય સંજોગોમાં આપણે જીવનમાં શું ખૂટે છે તેનો વધારે વિચાર કરતા હોઇએ છીએ, પણ જે મળ્યું છે તેના માટે કોઇનો આભાર નથી માનતા. જે નથી તેની ફરિયાદ કરતા રહેવાથી નકારાત્મક ઊર્જા સર્જાય છે અને આપણા માર્ગમાં અવરોધો ઊભાં થયા કરે છે. આપણને જે મળ્યું છે તેનો આભાર માની હકારાત્મક વાતાવરણ ઊભું કરીશું તો આપણી બીજી ઇરછાઓને પૂરી કરવામાં મદદ મળશે. આકર્ષણના નિયમો પ્રમાણે આપણી વર્તણૂક દ્વારા જ આપણે પોતાના ભવિષ્યને આકાર આપી શકવાની શકિત ધરાવીએ છીએ. આ રહસ્ય (સિક્રેટ) જે પામી શકયો છે તે જીવનમાં સફળ થયા છે.................
જીવનમાં ખુશી, પ્રેમ, સ્વાસ્થ્ય અને નાણાનું ‘સિક્રેટ’
દરેક વ્યકિત પોતાની જીવનને અસીમિત ખુશી, પ્રેમ, સ્વાસ્થ્ય અને નાણાંથી ભરવા માંગે છે, પરંતુ બહુ ઓછા લોકો એવા હશે જેમના ખોળામાં આ તમામ વસ્તુઓ એક સાથે આવી હોય. તેમનું રહસ્ય તે સિદ્ધાતમાં છે, જેના પર બ્રહ્માંડ કામ કરે છે અને તેને સ્વીકારીને જ માણસ પણ પોતાની ઇરિછત વસ્તુ મેળવી શકે છે.
(લેખ-૧૪) કર્મ એટલે શું?
એક પ્રશ્ર્ન છે કે શું માનતા માનવાથી તમારી મનોકામના પુરી થવાની છે? આ શ્રધ્ધા છે કે અંધશ્રધ્ધા? જો માનતા માની લેવાથી દરેકની મનોકામના પુરી થતી હોય તો તો આ દુનિયામાં કોઈ સમસ્યાજ ન હોત, કોઈ દુઃખ કે તકલીફ પણ ન હોત.
ભગવાનને તમારી પાસેથી કશુંજ નથી જોઈતુ, ભગવાન તો ફકત આપવામાંજ સમજે છે. તેમની પાસે તમારા પાપ-પુણ્યનો પુરો હિસાબ હોયજ છે અને તેના પ્રમાણે તમને સુખ-દુઃખ આવ્યા કરે છે. કુદરતે (ભગવાને) દરેક વસ્તુની રચના સમજી વિચારી ને કરી છે, તેને માટે એક દાખલો આપુ - એક્વાર એક માણસ એક ગામથી બીજે ગામ જઈ રહ્યો હતો. ચાલતા ચાલતા રસ્તામાં તે થાકી ગયો. તેને થયું કે લાવ થોડોક આરામ કરી લવુ. ત્યાં એક મોટુ ઘટાદાર વડનું ઝાડ તેને દેખાયુ. તે વડના ઝાડ નીચે લાંબો થઈ ને સુતો હતો. સુતા સુતા તેને વિચાર આવ્યો કે ભગવાને પણ કમાલ કરી આવડા મોટા વડના ઝાડ ઉપર સાવ નાના નાના ટેટા ઉગાડયા અને આવડા મોટા કલિંગર જમીન પર વેલા ઉપર ઉગાડયા. તે મનોમન ભગવાનની આ રચના ઉપર હસતો હતો. ત્યાંજ વડના ઝાડ ઉપરથી એક ટેટુ તેના માથા ઉપર પડયુ અને એ જબકી ગયો. તેને ત્યારે વિચાર આવ્યો કે ભગવાને બધુંજ બરાબર કર્યું છે, ટેટાની જગ્યાએ કલિંગર ઝાડ ઉપર હોત તો?
આ તો થઈ ભગવાનની રચનાની વાત, પરંતુ આપણી વાત હતી 'માનતા' માનવા વિશે. દરેક વ્યક્તિ જયારે જયારે તકલીફમાં આવે છે ત્યારે તેને ભગવાન યાદ આવે છે અને પોતાની તકલીફ દુર થઈ જાય તે માટે તે ભગવાનને પ્રાર્થના કરે છે અને કોઈ ને કોઈ માનતા માની લે છે. માનતા માનવાથી એક વાત જરૂર છે કે મનુષ્યને એક માનસિક રાહત નો અનુભવ થાય છે કે હવે તેની તકલીફ દુર થઈ જશે, પરંતુ કોઈ વ્યક્તિ એ વિચારવા તૈયારજ નથી કે એને જે તકલીફ આવી છે તે શા માટે આવી છે? કોઈ વ્યક્તિ પોતાના કર્મ વિશે વિચારવા તૈયારજ નથી.
કોઈ જગ્યાએ મેં વાચ્યું છે તેનો એક દ્રષ્ટાંત તમને કહું ...
મહાભારતમાં જ્યારે ૧૦૦ કૌરવો મરી ગયા પછી ધ્રુતરાષ્ટે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણને પુછ્યું કે "હે કૃષ્ણ ! મને આ સજા કેવી મળી કે હું આ જનમમા આંધળો થયો અને મારા સો સો દિકરા એક સાથે મારી હયાતીમાં મૃત્યુ પામ્યા?". ત્યારે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ એ જવાબ આપ્યો કે "હે ધ્રુતરાષ્ટ, તુ તારા એક જનમમાં શિકારી હતો અને તે એકવાર કબુતરો ચણતાં હતા તેમના ઉપર સળગતી ઝાળી નાખી હતી, જેને લીધે કેટલાંય કબુતરો આંધળા થઈ ગયા હતાં અને સો કબુતરો એકસાથે મરી ગયા હતાં, તારા એ કર્મનું ફળ તારે આ જનમમાં ભોગવવાનું હતું માટે તું આ જનમમાં આંધળો થયો અને તારા સો સો દિકરા એક સાથે મૃત્યુ પામ્યા".
કહેવાનું તાત્પર્ય એટલુંજ છે કે તમને તમારા કર્મોના ફળ ભોગવ્યેજ છુટકો છે. કદાચ અત્યારના આપણે સુખ ભોગવતા હશું તો કોઈ આપણા સાર કર્મોનું ફળ ભોગવતા હશું અને જયારે તકલીફ આવે ત્યારે જરૂરથી માનવુ કે આપણા કોઈ ખરાબ કર્મોનું ફળ આપણને મળ્યું છે.
માનતા માનવી હોય તો એવી માનો કે હું હંમેશા સારા કર્મો કરીશ અને ક્યારેય મનથી પણ કોઈને માટે કાંઇજ ખરાબ વિચારીશ પણ નહિં. તમે સારા કર્મો કરો, તમને તેનું ફળ અવશ્ય સારુંજ મળશે. કોઈનું સારું ન કરી શકોતો કાંઇ નહિં પરંતુ ખરાબ તો કયારેય ન કરતાં.
સુખ આવશે તો એ પણ ચાલ્યુજ જવાનું છે અને દુઃખ પણ જયારે આવશે તો એ પણ ચાલ્યુંજ જવાનું છે. સમય હંમેશા પરિવર્તિત છે તે હંમેશા ઘ્યાન રાખો અને બને એટલા સારા કર્મો કરતાં રહો. માનવ ધર્મ થી મહાન કોઈ ધર્મ નથી. ભગવાને આપણને મનુષ્ય અવતાર આપ્યો છે તેનો આભાર માની પુણ્યનું ભાતુ બાંધતા રહો, જે પરલોકમાં પણ તમારી સાથે આવશે અને કદાચ આ ભવોભવના ફેરા થી મુક્તિ અપાવશે.
ભગવાનને તમારી પાસેથી કશુંજ નથી જોઈતુ, ભગવાન તો ફકત આપવામાંજ સમજે છે. તેમની પાસે તમારા પાપ-પુણ્યનો પુરો હિસાબ હોયજ છે અને તેના પ્રમાણે તમને સુખ-દુઃખ આવ્યા કરે છે. કુદરતે (ભગવાને) દરેક વસ્તુની રચના સમજી વિચારી ને કરી છે, તેને માટે એક દાખલો આપુ - એક્વાર એક માણસ એક ગામથી બીજે ગામ જઈ રહ્યો હતો. ચાલતા ચાલતા રસ્તામાં તે થાકી ગયો. તેને થયું કે લાવ થોડોક આરામ કરી લવુ. ત્યાં એક મોટુ ઘટાદાર વડનું ઝાડ તેને દેખાયુ. તે વડના ઝાડ નીચે લાંબો થઈ ને સુતો હતો. સુતા સુતા તેને વિચાર આવ્યો કે ભગવાને પણ કમાલ કરી આવડા મોટા વડના ઝાડ ઉપર સાવ નાના નાના ટેટા ઉગાડયા અને આવડા મોટા કલિંગર જમીન પર વેલા ઉપર ઉગાડયા. તે મનોમન ભગવાનની આ રચના ઉપર હસતો હતો. ત્યાંજ વડના ઝાડ ઉપરથી એક ટેટુ તેના માથા ઉપર પડયુ અને એ જબકી ગયો. તેને ત્યારે વિચાર આવ્યો કે ભગવાને બધુંજ બરાબર કર્યું છે, ટેટાની જગ્યાએ કલિંગર ઝાડ ઉપર હોત તો?
આ તો થઈ ભગવાનની રચનાની વાત, પરંતુ આપણી વાત હતી 'માનતા' માનવા વિશે. દરેક વ્યક્તિ જયારે જયારે તકલીફમાં આવે છે ત્યારે તેને ભગવાન યાદ આવે છે અને પોતાની તકલીફ દુર થઈ જાય તે માટે તે ભગવાનને પ્રાર્થના કરે છે અને કોઈ ને કોઈ માનતા માની લે છે. માનતા માનવાથી એક વાત જરૂર છે કે મનુષ્યને એક માનસિક રાહત નો અનુભવ થાય છે કે હવે તેની તકલીફ દુર થઈ જશે, પરંતુ કોઈ વ્યક્તિ એ વિચારવા તૈયારજ નથી કે એને જે તકલીફ આવી છે તે શા માટે આવી છે? કોઈ વ્યક્તિ પોતાના કર્મ વિશે વિચારવા તૈયારજ નથી.
કોઈ જગ્યાએ મેં વાચ્યું છે તેનો એક દ્રષ્ટાંત તમને કહું ...
મહાભારતમાં જ્યારે ૧૦૦ કૌરવો મરી ગયા પછી ધ્રુતરાષ્ટે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણને પુછ્યું કે "હે કૃષ્ણ ! મને આ સજા કેવી મળી કે હું આ જનમમા આંધળો થયો અને મારા સો સો દિકરા એક સાથે મારી હયાતીમાં મૃત્યુ પામ્યા?". ત્યારે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ એ જવાબ આપ્યો કે "હે ધ્રુતરાષ્ટ, તુ તારા એક જનમમાં શિકારી હતો અને તે એકવાર કબુતરો ચણતાં હતા તેમના ઉપર સળગતી ઝાળી નાખી હતી, જેને લીધે કેટલાંય કબુતરો આંધળા થઈ ગયા હતાં અને સો કબુતરો એકસાથે મરી ગયા હતાં, તારા એ કર્મનું ફળ તારે આ જનમમાં ભોગવવાનું હતું માટે તું આ જનમમાં આંધળો થયો અને તારા સો સો દિકરા એક સાથે મૃત્યુ પામ્યા".
કહેવાનું તાત્પર્ય એટલુંજ છે કે તમને તમારા કર્મોના ફળ ભોગવ્યેજ છુટકો છે. કદાચ અત્યારના આપણે સુખ ભોગવતા હશું તો કોઈ આપણા સાર કર્મોનું ફળ ભોગવતા હશું અને જયારે તકલીફ આવે ત્યારે જરૂરથી માનવુ કે આપણા કોઈ ખરાબ કર્મોનું ફળ આપણને મળ્યું છે.
માનતા માનવી હોય તો એવી માનો કે હું હંમેશા સારા કર્મો કરીશ અને ક્યારેય મનથી પણ કોઈને માટે કાંઇજ ખરાબ વિચારીશ પણ નહિં. તમે સારા કર્મો કરો, તમને તેનું ફળ અવશ્ય સારુંજ મળશે. કોઈનું સારું ન કરી શકોતો કાંઇ નહિં પરંતુ ખરાબ તો કયારેય ન કરતાં.
સુખ આવશે તો એ પણ ચાલ્યુજ જવાનું છે અને દુઃખ પણ જયારે આવશે તો એ પણ ચાલ્યુંજ જવાનું છે. સમય હંમેશા પરિવર્તિત છે તે હંમેશા ઘ્યાન રાખો અને બને એટલા સારા કર્મો કરતાં રહો. માનવ ધર્મ થી મહાન કોઈ ધર્મ નથી. ભગવાને આપણને મનુષ્ય અવતાર આપ્યો છે તેનો આભાર માની પુણ્યનું ભાતુ બાંધતા રહો, જે પરલોકમાં પણ તમારી સાથે આવશે અને કદાચ આ ભવોભવના ફેરા થી મુક્તિ અપાવશે.
(લેખ-૧૫) આટલું સમજો તો તમે સુખી છો......!!!
બે સરખા સુખી જણાતા માણસો પણ એક સરખું સુખ અનુભવતા જોવાતા નથી. આ તફાવત જ માણસને મળતા સુખનો તફાવત છે.
સુખનો અનુભવ એટલે શું? આવો પ્રશ્ન એક મિત્રએ પૂછ્યો. આવા પેચીદા પ્રશ્નનો જવાબ શું આપવો તેની મૂંઝવણ થઇ. કારણ કે સુખનાં કારણો જુદા જુદા હોઇ શકે પરંતુ સુખની અનુભૂતિ તો લગભગ એક જ સરખી હોય છે.
સુખ એ અંદરથી આવતી વાત છે અને તેને ઝીલતા શીખવું જોઇએ, કારણ કે ઘણીવાર માણસ પાસે સુખ હોવા છતાં એ ઝીલવાની અણઆવડતના કારણે તે પ્રાપ્ત નથી થતું. પોતે સુખી જ છે તે સમજવા માટે માણસે પોતે સમજદાર બનવું પડે કારણ કે જગતમાં માણસને જન્મથી જ સુખ અને દુ:ખ મળવાના જ છે. પરંતુ દુ:ખ મળતા માણસ બેબાકળો બની જાય છે અને એ બેબાકળાપણું, દુ:ખ જીવનમાંથી ચાલ્યા ગયા બાદ પણ લાંબા સમય સુધી ચાલે છે. પરિણામે માણસ પાસે જે સુખની ક્ષણો આવે તે માણવાનો સમય ઓછો થઇ જાય છે.
હકીકત એ છે કે આપણને દુ:ખને હરાવતાં કે સુખને ભેટતાં આવડતું જ નથી અને તેને કારણે સુખની ક્ષણો જીવનમાં ઓછી થઇ જાય છે. સુખ માટેનો વિચાર કરતી વખતે સૌ પ્રથમ એ વિચારવું પડે કે, આપણને કઇ બાબત સુખી કરી શકે તેમ છે? માણસ પાસે આ વ્યાખ્યા ન હોવાને કારણે પણ તે કેટલાક દેખીતા સુખથી તે વંચિત રહેતો હોય છે. એવી અનેક ઘટનાઓ જીવનમાં બનતી હોય છે કે જે તમારા માટે સુખનો જ સંદેશો લઇને આવે છે પરંતુ તે જોવા કે માણવા માટે આપણી પાસે દ્રષ્ટિનો અભાવ હોય છે.
દા.ત. એક કુટુંબમાં મા-બાપ બંને હોય, વયસ્ક હોય અને તેમનાં પાંચ સંતાનો તેમની સાથે રહેતાં હોય અને તમામ સંતાનો તથા પુત્રવધૂ કે જમાઇ પણ તેમની પ્રત્યે સન્માન અને પ્રેમથી વર્તતા હોય તો તે એક પ્રકારનું સુખ છે. પરંતુ તે માતા-પિતા જો આ વાતને સંતાનોની ફરજ રૂપે જોઇને તે બાબતને અવગણે તો તે સુખને અવગણવા જેવી વાત થઇ ગણાય.
ઈશ્વર તમને કોઇ પણ મોટા રોગમાંથી આજીવન મુક્ત રાખે તેને સુખ ગણવાનો આપણે ત્યાં રિવાજ નથી. સંતાનો યૌવનમાં પ્રવેશી જાય ત્યાં સુધી કોઇ દિવસ હોસ્પિટલ ન જોવી પડે તે પણ એક પ્રકારનું સુખ છે તે સમજવાની આપણી તૈયારી નથી. લાંબા અંતરનો પ્રવાસ કરીએ અને સુખરૂપ ઘરે પાછા ફરીએ તો એ ઈશ્વરે બક્ષેલું એક સુખ છે તે સમજતાં કદાચ આપણને આવડતું નથી.
સુખ એ ભાગ્ય સાથે સંકળાયેલી ઘટના પણ છે. સૌરાષ્ટ્રમાં એમ કહેવાય છે કે, કોઇક માણસના જીવનમાં સુખ ન લખ્યું હોય તો પછી તમે તેને ગમે તેટલો સુખી કરવાનો પ્રયત્ન કરો તો પણ તે સુખ ભોગવી શકતો નથી. સુખ ભોગવવાની આતુરતા પણ સુખની પ્રાપ્તિનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે. ઘણા માણસો આ રીતે સતત સુખ શોધતાં હોય છે અને તે લોકોને સુખ મળી પણ જતું હોય છે. કોઇ પરમ નિકટની વ્યક્તિના ઘરે ગમે ત્યારે જઇ શકાતું હોય અને કશા જ કારણ વગર કલાકો સુધી બેસીને ગપ્પાં મારવાનો અધિકાર હોય તો તે પણ સુખનો એક પ્રકાર છે. કોઇને કહી પણ ન શકાય અને સહી પણ ન શકાય તેવા દુ:ખને સાંભળવા અને તેમાંથી તમને બહાર કાઢવા કોઇ પરમ દોસ્ત તમારા જીવનમાં હોય તો તે પણ સુખની નિશાની છે. આવી સમજ આપણે ક્યારે કેળવીશું?
સુખ પામવું હોય તો આપવું પણ જોઇએ. ઘણીવાર બીજાને સુખી કરવામાં પણ આપણને સુખનો અનુભવ થતો હોય છે. આ અનુભવ કદાચ સૌથી પવિત્ર સુખનો છે. મા-બાપ, પતિ-પત્ની, સંતાનો, સગાં-વહાલાં વગેરે માટે કશુંક કરી છૂટવું અને તે દ્વારા તેમને સુખી કરવા તે પણ આપણા જીવનમાં ભવિષ્યમાં આવનાર સુખ માટેની કેડી કંડારવા સમાન છે તેમ અનુભવીઓએ કહ્યું છે.
સુખ જ્યારે આપણી સાથે હોય ત્યારે જે કંઇ ઘટનાઓ બની હોય તેને અંતર મનમાં સરસ રીતે સંગ્રહિત કરવી જોઇએ. જો આમ થાય તો ભવિષ્યમાં જ્યારે દુ:ખના દિવસો આવે ત્યારે તેનો સામનો કરવા માટે આ સ્મરણો અદ્ભુત મદદ કરતાં હોય છે. સુખની કે દુ:ખની ક્ષણોમાં તમારો તેના પ્રત્યેનો અભિગમ કેવો છે તે બહુ મહત્વનું છે. આપણી પાસે જે કંઇ છે તેનાથી સંતોષ હોવો તે પણ સુખનો એક પ્રકાર છે.
ટૂંકમાં સમજણ હોય તો સુખ વિશેષ હાથવગું છે. ઈશ્વરે જ્યારે માણસને પૃથ્વી ઉપર મોકલ્યો ત્યારે તેને આંખ, કાન, નાક, હાથ, પગ વગેરે બધું જ આપ્યું, પરંતુ તેનો ઉપયોગ કરવાની આવડત બધાને અલગ અલગ આપી છે. એ જ રીતે માણસને ભગવાને સુખ પણ સાથે જ આપ્યું છે પરંતુ તેને માણવાની આવડત કદાચ જુદી જુદી આપી છે. એટલે જ ઘણીવાર બે સરખા સુખી જણાતા માણસો પણ હકીકતમાં એક સરખું સુખ અનુભવતા જોવાતા નથી. આ તફાવત જ માણસને મળતા સુખનો તફાવત છે.
સુખનો અનુભવ એટલે શું? આવો પ્રશ્ન એક મિત્રએ પૂછ્યો. આવા પેચીદા પ્રશ્નનો જવાબ શું આપવો તેની મૂંઝવણ થઇ. કારણ કે સુખનાં કારણો જુદા જુદા હોઇ શકે પરંતુ સુખની અનુભૂતિ તો લગભગ એક જ સરખી હોય છે.
સુખ એ અંદરથી આવતી વાત છે અને તેને ઝીલતા શીખવું જોઇએ, કારણ કે ઘણીવાર માણસ પાસે સુખ હોવા છતાં એ ઝીલવાની અણઆવડતના કારણે તે પ્રાપ્ત નથી થતું. પોતે સુખી જ છે તે સમજવા માટે માણસે પોતે સમજદાર બનવું પડે કારણ કે જગતમાં માણસને જન્મથી જ સુખ અને દુ:ખ મળવાના જ છે. પરંતુ દુ:ખ મળતા માણસ બેબાકળો બની જાય છે અને એ બેબાકળાપણું, દુ:ખ જીવનમાંથી ચાલ્યા ગયા બાદ પણ લાંબા સમય સુધી ચાલે છે. પરિણામે માણસ પાસે જે સુખની ક્ષણો આવે તે માણવાનો સમય ઓછો થઇ જાય છે.
હકીકત એ છે કે આપણને દુ:ખને હરાવતાં કે સુખને ભેટતાં આવડતું જ નથી અને તેને કારણે સુખની ક્ષણો જીવનમાં ઓછી થઇ જાય છે. સુખ માટેનો વિચાર કરતી વખતે સૌ પ્રથમ એ વિચારવું પડે કે, આપણને કઇ બાબત સુખી કરી શકે તેમ છે? માણસ પાસે આ વ્યાખ્યા ન હોવાને કારણે પણ તે કેટલાક દેખીતા સુખથી તે વંચિત રહેતો હોય છે. એવી અનેક ઘટનાઓ જીવનમાં બનતી હોય છે કે જે તમારા માટે સુખનો જ સંદેશો લઇને આવે છે પરંતુ તે જોવા કે માણવા માટે આપણી પાસે દ્રષ્ટિનો અભાવ હોય છે.
દા.ત. એક કુટુંબમાં મા-બાપ બંને હોય, વયસ્ક હોય અને તેમનાં પાંચ સંતાનો તેમની સાથે રહેતાં હોય અને તમામ સંતાનો તથા પુત્રવધૂ કે જમાઇ પણ તેમની પ્રત્યે સન્માન અને પ્રેમથી વર્તતા હોય તો તે એક પ્રકારનું સુખ છે. પરંતુ તે માતા-પિતા જો આ વાતને સંતાનોની ફરજ રૂપે જોઇને તે બાબતને અવગણે તો તે સુખને અવગણવા જેવી વાત થઇ ગણાય.
ઈશ્વર તમને કોઇ પણ મોટા રોગમાંથી આજીવન મુક્ત રાખે તેને સુખ ગણવાનો આપણે ત્યાં રિવાજ નથી. સંતાનો યૌવનમાં પ્રવેશી જાય ત્યાં સુધી કોઇ દિવસ હોસ્પિટલ ન જોવી પડે તે પણ એક પ્રકારનું સુખ છે તે સમજવાની આપણી તૈયારી નથી. લાંબા અંતરનો પ્રવાસ કરીએ અને સુખરૂપ ઘરે પાછા ફરીએ તો એ ઈશ્વરે બક્ષેલું એક સુખ છે તે સમજતાં કદાચ આપણને આવડતું નથી.
સુખ એ ભાગ્ય સાથે સંકળાયેલી ઘટના પણ છે. સૌરાષ્ટ્રમાં એમ કહેવાય છે કે, કોઇક માણસના જીવનમાં સુખ ન લખ્યું હોય તો પછી તમે તેને ગમે તેટલો સુખી કરવાનો પ્રયત્ન કરો તો પણ તે સુખ ભોગવી શકતો નથી. સુખ ભોગવવાની આતુરતા પણ સુખની પ્રાપ્તિનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ છે. ઘણા માણસો આ રીતે સતત સુખ શોધતાં હોય છે અને તે લોકોને સુખ મળી પણ જતું હોય છે. કોઇ પરમ નિકટની વ્યક્તિના ઘરે ગમે ત્યારે જઇ શકાતું હોય અને કશા જ કારણ વગર કલાકો સુધી બેસીને ગપ્પાં મારવાનો અધિકાર હોય તો તે પણ સુખનો એક પ્રકાર છે. કોઇને કહી પણ ન શકાય અને સહી પણ ન શકાય તેવા દુ:ખને સાંભળવા અને તેમાંથી તમને બહાર કાઢવા કોઇ પરમ દોસ્ત તમારા જીવનમાં હોય તો તે પણ સુખની નિશાની છે. આવી સમજ આપણે ક્યારે કેળવીશું?
સુખ પામવું હોય તો આપવું પણ જોઇએ. ઘણીવાર બીજાને સુખી કરવામાં પણ આપણને સુખનો અનુભવ થતો હોય છે. આ અનુભવ કદાચ સૌથી પવિત્ર સુખનો છે. મા-બાપ, પતિ-પત્ની, સંતાનો, સગાં-વહાલાં વગેરે માટે કશુંક કરી છૂટવું અને તે દ્વારા તેમને સુખી કરવા તે પણ આપણા જીવનમાં ભવિષ્યમાં આવનાર સુખ માટેની કેડી કંડારવા સમાન છે તેમ અનુભવીઓએ કહ્યું છે.
સુખ જ્યારે આપણી સાથે હોય ત્યારે જે કંઇ ઘટનાઓ બની હોય તેને અંતર મનમાં સરસ રીતે સંગ્રહિત કરવી જોઇએ. જો આમ થાય તો ભવિષ્યમાં જ્યારે દુ:ખના દિવસો આવે ત્યારે તેનો સામનો કરવા માટે આ સ્મરણો અદ્ભુત મદદ કરતાં હોય છે. સુખની કે દુ:ખની ક્ષણોમાં તમારો તેના પ્રત્યેનો અભિગમ કેવો છે તે બહુ મહત્વનું છે. આપણી પાસે જે કંઇ છે તેનાથી સંતોષ હોવો તે પણ સુખનો એક પ્રકાર છે.
ટૂંકમાં સમજણ હોય તો સુખ વિશેષ હાથવગું છે. ઈશ્વરે જ્યારે માણસને પૃથ્વી ઉપર મોકલ્યો ત્યારે તેને આંખ, કાન, નાક, હાથ, પગ વગેરે બધું જ આપ્યું, પરંતુ તેનો ઉપયોગ કરવાની આવડત બધાને અલગ અલગ આપી છે. એ જ રીતે માણસને ભગવાને સુખ પણ સાથે જ આપ્યું છે પરંતુ તેને માણવાની આવડત કદાચ જુદી જુદી આપી છે. એટલે જ ઘણીવાર બે સરખા સુખી જણાતા માણસો પણ હકીકતમાં એક સરખું સુખ અનુભવતા જોવાતા નથી. આ તફાવત જ માણસને મળતા સુખનો તફાવત છે.
